The King’s Highway: Droga, która ujawnia historię Jordanii

Karawany przewożące przyprawy jechały kiedyś autostradą do Petry (Źródło: Travel Wild/Alamy)

Przez wieki droga była również ważnym szlakiem pielgrzymkowym. W okresie bizantyjskim chrześcijanie korzystali z niej w drodze do miejsc biblijnych w Ziemi Świętej, takich jak Golgota, miejsce ukrzyżowania Jezusa. We wczesnym okresie islamu wielu muzułmanów podróżowało nią w drodze do Mekki.

Mieszkałem w Ammanie, stolicy Jordanii, z przerwami przez kilka lat, ale zawsze wybierałem szybsze i łatwiejsze drogi prowadzące na południe. Kiedy odwiedził mnie mój kuzyn, zdecydowaliśmy, że najlepszym sposobem na poznanie długiej i splątanej historii tego kraju będzie skorzystanie z Traktu Królewskiego i powolne podróżowanie ścieżką, którą kiedyś wędrowało wiele cywilizacji, które ukształtowały tę starożytną krainę.

Starożytna droga prowadziła niegdyś przez najwyższe wzgórze Ammanu, zajmowane od epoki brązu. Zanim więc opuściliśmy stolicę, wędrowaliśmy wśród ruin rzymskiej świątyni, bizantyjskiego kościoła i pałacu Umajjadów, które odzwierciedlają historię wielowarstwowego dziedzictwa Jordanii.

Następnie przejechaliśmy 30 km na południe – obok sadów oliwnych, dojrzewających granatów i rzędów opuncji – do starożytnego miasta Madaba. „Droga przecina najbardziej żyzną część kraju, obszar, w którym znajdują się źródła i źródła wody, ale także pola uprawne. To kręgosłup Jordanii” – powiedział mi Abudanah.

Mapa mozaikowa z VI wieku wewnątrz cerkwi św. Jerzego przedstawia miejsca wzdłuż Traktu Królewskiego (Źródło: Yadid Levy/Alamy)
Madaba jest najbardziej znana ze swojej kolekcji mozaik z epoki bizantyjskiej. Najsłynniejszy z nich, pozostałości mozaiki podłogowej z VI wieku, znajdującej się w skromnej cerkwi św. Jerzego, jest uważany za najstarszą zachowaną mapę Ziemi Świętej i przedstawia różne miejsca połączone Traktem Królewskim. W pobliżu ołtarza kościoła próbowałem rozszyfrować greckie podpisy wskazujące Jerozolimę na środku mapy i podziwiałem szczegóły ryb pływających w rzece Jordan i łodzi na Morzu Martwym.

Dziewięć kilometrów na zachód od Madaby krótki objazd z Trasy Królewskiej doprowadził nas do góry Nebo, gdzie Mojżesz rzekomo po raz pierwszy ujrzał Ziemię Obiecaną i gdzie prawdopodobnie zmarł i został pochowany.

W Starym Testamencie Mojżesz prosi króla Edomu, aby przeszedł przez jego ziemię w południowo-zachodniej Jordanii. „Pozostaniemy na głównej drodze, dopóki nie opuścimy waszego terytorium” – obiecał. Ale jego prośba o podróż Traktem Królewskim została odrzucona. Nowoczesna droga jest o wiele bardziej przyjazna – dziesiątki razy mówiono mi „Witamy w Jordanii”, a wielu miejscowych, których spotkałem po drodze, częstowało mnie herbatą i zapraszało na lunch i kolację.

„Ludzie tutaj są bardzo życzliwi i hojni” – powiedziała Sabine Hendriks, holenderska turystka, która wraz ze swoim partnerem jechała na rowerze Traktem Królewskim, kierując się na południe do portu w Akabie nad Morzem Czerwonym. „Kiedy nie mogliśmy wjechać na bardzo strome wzgórze, zatrzymała się ciężarówka, by nam pomóc. Była już pełna, ale jakoś udało się znaleźć dla nas miejsce”.

Zamek Kerak to jedna z największych i najlepiej zachowanych fortec krzyżowców na Bliskim Wschodzie (źródło: Marta Vidal)
Podczas krótkiego postoju, żeby rozprostować nogi, młody mężczyzna pracujący w piekarni na poboczu drogi powiedział nam, że jesteśmy jego gośćmi i przyniósł nam tacę ze słodyczami i ciepłym chlebem daktylowym. Nasyceni ruszyliśmy dalej na południe przez łagodnie pofałdowany płaskowyż w kierunku Umm ar-Rasas, wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kiedy dotarliśmy na stanowisko archeologiczne, była już godzina zamknięcia, ale przyjazny strażnik o imieniu Alaa i tak nas wpuścił i zaproponował, że oprowadzi nas po okolicy.

Niegdyś rzymskie miasto garnizonowe, w tym miejscu znajdują się ruiny z okresu rzymskiego, bizantyjskiego i wczesnego islamu. Kiedy szliśmy do pozostałości kościoła z VIII wieku (chrześcijaństwo monastyczne było tolerowane podczas rządów islamskich), Alaa poprosił nas, abyśmy zamknęli oczy, a my mogliśmy je otworzyć tylko wtedy, gdy byliśmy przed słynnymi mozaikami tego miejsca. Stałem tam pochłonięty starożytnymi miastami i drzewami granatu przedstawionymi na posadzce kościoła, zastanawiając się, w jaki sposób mozaiki pozostają tak żywe po ponad 1200 latach.

Podróżowaliśmy wzdłuż dolin i wzgórz porośniętych dębami, cyprysami i jałowcami, krajobraz stawał się coraz bardziej suchy, i oglądaliśmy zachód słońca w Wadi Mujib. Następnego ranka zwiedzaliśmy średniowieczny zamek w mieście Kerak. Zbudowana w 1142 i odzyskana przez muzułmanów w 1188, jest jedną z największych i najlepiej zachowanych fortec krzyżowców na Bliskim Wschodzie. Fuad, lokalny przewodnik, poprowadził nas przez wiele pięter zamku, niektóre zakopane tak głęboko, że potrzebowaliśmy latarki, aby zobaczyć sklepione sale i podziemne komnaty. Poprosił nas, abyśmy wyobrazili sobie Saladyna, legendarnego sułtana, który pokonał krzyżowców, siedzącego na tronie, a ich bitwy rozgrywające się na tle starożytnej autostrady.

Kontynuując podróż na południe krętą drogą, minęliśmy Rezerwat Biosfery Dana, największy i najbardziej zróżnicowany obszar chroniony Jordanii. Ten górzysty obszar Wielkich Rowów Afrykańskich, rozciągający się na powierzchni 292 km2, przechodzi od wysokich piaskowcowych klifów do pustynnych równin. Plan zakładał zwiedzenie miasta, w którym znajduje się imponujący średniowieczny zamek Shobak. Ale zamiast tego zatrzymaliśmy się na krętej bocznej drodze wśród suchych wzgórz, aby napić się kawy z Mohammadem „Abu Alim” Al-Malaheemem. Kiedy były przewodnik turystyczny przeszedł na emeryturę, postanowił zbudować coś, co nazywa „najmniejszym hotelem świata” – poobijany Volkswagen Garbus, pięknie ozdobiony haftem jego córki – który stał się tak popularny, że odwiedził go król Jordanii Abdullah II.

„Najmniejszy hotel świata” w Abu Ali odwiedził król Jordanii Abudllah II (Źródło: Marta Vidal)
Abu Ali podarował mi kolorowy naszyjnik z koralików wykonany przez miejscowe kobiety. Jego hojność i ujmujący przydrożny hotel przypomniały mi, że chociaż Trasa Królewska mogła stracić na znaczeniu jako główny szlak handlowy, to ludzie, których spotykasz i doświadczenia, które masz po drodze, ożywiają ją.

Po celowo powolnej, dwudniowej, 250-kilometrowej podróży, dotarliśmy do naszego ostatecznego celu: Petry, która została ogłoszona jednym z Nowych Siedmiu Cudów Świata. Niewiele miejsc może rywalizować ze wspaniałością starożytnego miasta Nabatejczyków, wykutego z czerwonego piaskowca na suchej pustyni. Petra była niegdyś wielkim miastem handlowym na skrzyżowaniu imperiów i starożytnych szlaków handlowych, a droga używana przez karawany Nabatejczyków, która zapewniła dobrobyt regionowi, jest teraz deptana przez turystów, którzy przyjeżdżają z całego świata, aby odwiedzić ponad 2000 -wieczne świątynie, grobowce i ołtarze misternie wyrzeźbione w wąskich kanionach.

Później tego samego dnia zatrzymaliśmy się na drodze poza Petrą, aby podwieźć kobietę wracającą do domu po długim dniu sprzedaży pamiątek w parku archeologicznym. Przedstawiła się jako Umm Khaled i mimo zmęczenia pracą zaprosiła nas do swojego domu w pobliskiej wiosce.

Droga znana obecnie jako Trasa Królewska pomogła Petrze tak dobrze prosperować (Źródło: Jan Włodarczyk/Alamy) Większość plemion Beduinów na tym obszarze nadal polega na ścieżkach Nabatejczyków. Umm Khaled, która należy do plemienia Ammarin, opowiedziała mi, jak trudno było związać koniec z końcem, gdy drogi były puste podczas pandemii i jak jej rodzina wciąż walczy. Nalegając, żebym wróciła na herbatę, Umm Khaled pokazała mi, jak nawet w obliczu trudności ona i wielu innych jest w stanie uczynić pustynię gościnnym miejscem. Wracając do Ammanu z obietnicą, że jeszcze ją odwiedzę, myślałem o czarno-białym ptaku, którego widziałem w wąwozie Wadi Mujib i o tym, jak na przestrzeni dziejów ludziom tutaj udawało się wyrzeźbić w tych skałach niezwykłe pomniki i tchnąć życie w ten suchy krajobraz. Trasa Królewska nie tylko przedstawia najważniejsze etapy historii Jordanii, ale także ukazuje, co czyni ten kraj tak wyjątkowym: zaskakującą możliwość odnalezienia piękna, życzliwości i hojności nawet w najtrudniejszych miejscach. Open Road to święto najwspanialszych autostrad i dróg szybkiego ruchu na świecie oraz przypomnienie, że niektóre z największych przygód podróżniczych odbywają się na kołach.