🔵Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć opracowało raport na temat osób bezpaństwowych z Ukrainy, poszukujących ochrony w Polsce. Podczas kolejnych dni będziemy przedstawiać wam główne wnioski z tego raportu, który został opracowany w języku angielskim.
🔵W świetle informacji publikowanych przez ENS w ostatnim spisie powszechnym przeprowadzonym w Ukrainie odnotowano, że w Ukrainie przebywa 82.550 bezpaństwowców, zaś w 2021 UNHCR oszacował, że w Ukrainie jest co najmniej 35.000 osób bez obywatelstwa lub o nieustalonym obywatelstwie. Inne źródła wskazują, że osób takich mogą być dziesiątki tysięcy więcej, biorąc pod uwagę dużą liczbę osób ze społeczności romskiej, jak I dzieci urodzonych po 2014 roku na Krymie, w Ługańsku i Doniecku
🔵Wprowadzona na szczeblu unijnym ochrona tymczasowa dla uchodźców z Ukrainy różnicuje sytuację prawną osób posiadających ukraińskie obywatelstwo oraz osób takiego obywatelstwa nie posiadających – cudzoziemców z innych państw mieszkających na Ukrainie bądź osób bezpaństwowych.
🔵W realiach polskich przepisów obywatele Ukrainy mają szeroki dostęp do praw na podstawie ustawy o udzielaniu pomocy obywatelom Ukrainy (tzw. Specustawa). Bezpaństwowcy uciekający z Ukrainy nie są beneficjentami tej ustawy, mogą natomiast korzystać z ochrony czasowej przyznawanej przez UDSC. Muszą jednakże wykazać, że są bezpaństwowcami oraz, że na Ukrainie zamieszkiwali legalnie, na podstawie zezwolenia na pobyt stały.
🔵Niestety, w Polsce nadal brak jest specjalnego postępowania, w ramach którego można ustalić, że dana osoba nie ma obywatelstwa, wobec czego bezpaństwowcy mogą mieć problem z udowodnieniem swojego statusu i wykazaniem, że rzeczywiście są bezpaństwowcami. W Ukrainie takie postępowanie zostało wprowadzone stosunkowo niedawno (w 2021 r.), wobec czego wiele osób mogło nie mieć jeszcze możliwości ubiegania się o status bezpaństwowca w Ukrainie, albo nie dokończyło postępowania. Dodatkowym problem jest fakt, że większość ukraińskich bezpaństwowców nie tylko nie posiada zaświadczeń stwierdzających fakt bezpaństwowości, ale w ogóle może nie posiadać dokumentów tożsamości, albo legitymują się dokumentami ZSRR, bądź też mają wyłącznie dokumenty wydane przez władze okupowanych terytoriów Doniecka i Ługańska. Takie osoby mogą zatem znaleźć się w prawnej próżni i chociaż uciekają do Polski w obawie przed tą samą wojną i nie mają żadnego kraju, który uznawałby ich za obywateli, ich szanse na uzyskanie ochrony są znacznie niższe.
