„W ostatnich miesiącach zaobserwowaliśmy wzrost liczby przypadków wrogiego lub wrogiego podejścia do dzieci uchodźców z Ukrainy” – mówi Anna Tatar z polskiego stowarzyszenia Nigdy więcej („Nigdy więcej”). Od początku lat 90. organizacja monitoruje przypadki ksenofobii i rasizmu w Polsce, odnotowując mowę nienawiści w wypowiedziach osób publicznych i na portalach społecznościowych. Według Tatara konflikty między dziećmi na tle narodowościowym są odzwierciedleniem nastrojów antyukraińskich, jakie szerzą w polskim społeczeństwie niektóre siły polityczne. „Widzimy w tych sytuacjach, że dzieci z Ukrainy są obrażane w sposób i w takim języku, który odzwierciedla narracje antyukraińskiej propagandy” – mówi działaczka na rzecz praw człowieka. Kiedy w pierwszych tygodniach rosyjskiej agresji do Polski napłynął strumień uchodźców z Ukrainy, polskie społeczeństwo odpowiedziało ogromną falą solidarności, gościnności i pomocy. Jednocześnie próbowano nawoływać do wrogości wobec uchodźców, a nawet otwarcie usprawiedliwiać inwazję Putina. Jak zauważa organizacja w swoim raporcie opublikowanym w kwietniu 2022 roku, większość tego typu wydarzeń organizuje w Polsce ugrupowania skrajnie prawicowe. „Ugrupowania te nie cieszą się powszechnym poparciem społecznym, ale robią wszystko, co mogą, aby nastawić Polaków i Ukraińców przeciwko sobie, szerząc nienawistne idee, teorie spiskowe i fałszywe informacje, przede wszystkim w Internecie” – czytamy w raporcie. Amnesty International w swoich badaniach zwraca także uwagę na szerzenie się propagandy antyukraińskiej w polskim segmencie Internetu. Działacze na rzecz praw człowieka zauważają, że wśród kont w portalach społecznościowych rozpowszechniających treści antyukraińskie znajdują się partie polityczne, a nawet posłowie do Sejmu. O ile początkowo takie głosy pojawiały się na peryferiach dyskursu publicznego, to obecnie narracje antyukraińskie stają się coraz popularniejsze – mówi Anna Tatar. „I na pewno wpływają one na relacje rówieśnicze” – zauważa badaczka. Do organizacji „Nigdy więcej” dociera wiele apeli od ukraińskich rodziców, których dzieci są obrażane w polskich szkołach ze względu na narodowość. Dzieci wypowiadają słowa, które słyszą od dorosłych – wyjaśnia Tatar Tatar. … Tak, jednemu chłopcu z Ukrainy powiedziano, że „wszyscy Ukraińcy to mordercy Polaków”. Jest to oczywiście nawiązanie do tragedii wołyńskiej – mówi działacz na rzecz praw człowieka. Ten skomplikowany fragment historii polsko-ukraińskiej jest często wykorzystywany przez niektórych polityków lub organizacje nawołujące do nienawiści wobec Ukraińców. Rozwiązywanie takich sytuacji nie jest łatwe. “Kiedy dzieci przynoszą z domu uprzedzenia i nastroje antyukraińskie, jedna rozmowa z nauczycielem oczywiście nie wystarczy. Poza tym nie wszyscy nauczyciele są gotowi rozwiązywać takie konflikty – zauważa badacz. Mowa nienawiści może ostatecznie przerodzić się w agresję fizyczną. W najnowszym wydaniu „Brązowej Księgi” na lata 2020-2023, dokumentującej przestępstwa na tle rasistowskim, ksenofobicznym i homofobicznym w Polsce, organizacja opisuje setki przypadków przemocy fizycznej ataki na ludzi. Wśród podanych w raporcie przykładów ataków na przedstawicieli innych narodowości i społeczność LGBT nieco mniej niż jedna trzecia była skierowana przeciwko Ukraińcom. W szczególności badacze wspominają o dwóch atakach polskiej radykalnej organizacji Młodzież Wszechpolska na spotkaniu z ukraińską pisarką Oksaną Zabużką w Krakowie 21 listopada 2022 r. i Poznaniu 7 marca 2023 r.
