⚫ Dziś mija 10 lat od katastrofy w kompleksie Rana Plaza w banglijskim Szabharze. 8-piętrowa szwalnia, znajdująca się w budynku pierwotnie przeznaczonym na centrum handlowe, uległa zawaleniu nie tylko w wyniku niebezpiecznych przeróbek budowlanych, ale i lekceważenia jakichkolwiek norm bezpieczeństwa. Pracowniczki i pracownicy, którzy wcześniej wielokrotnie zgłaszali pęknięcia ścian działowych, byli po prostu zbywani. Liczył się tylko zysk: jak najszybsza realizacja zamówienia, po jak najniższych kosztach.
⚫ W katastrofie zginęło 1127 osób, głównie szwaczek, a 2500 osób zostało rannych. W gruzowisku znaleziono metki 29 koncernów odzieżowych, w tym polskiego koncernu LPP, właściciela m.in. marek Reserved, Mohijto, Sinsay, House i Cropp. Setki rodzin ofiar i wiele poszkodowanych osób do dziś nie doczekało się wypłaty odszkodowania, ze względu na brak identyfikacji DNA oraz dokumentacji zatrudnienia[1].
⚫ Największa katastrofa budowlana w czasach współczesnych przez chwilę wydobyła na światło dzienne skalę systemowego wyzysku w przemyśle odzieżowym: skandaliczne warunki pracy, głodowe wynagrodzenia i inne konsekwencje “outsourcingu” branży modowej w fabrykach odzieżowych nie tylko Bangladeszu, ale i innych krajów Globalnego Południa.
⚫ W samym Bangladeszu wydarzenie to doprowadziło do konsolidacji ruchu pracowniczego, powstania licznych związków zawodowych i wielu strajków. Podczas jednego z nich, 22 września 2013 roku, co najmniej 50 osób zostało rannych [2], gdy policja wystrzeliła gumowe kule i gaz łzawiący w tłum demonstrantów domagających się płacy minimalnej w wysokości 100 dolarów miesięcznie.
⚫ Dopóki światła medialnych reflektorów były skierowane na Bangladesz i przemysł odzieżowy, istniała nadzieja na poprawę warunków pracy w globalnych szwalniach. Clean Clothes Campaign[2] doprowadziło nawet do podpisania przez część światowych koncernów porozumienia o poprawie bezpieczeństwa w fabrykach na każdym etapie łańcucha dostaw.
⚫ Wraz ze zmniejszeniem zainteresowania światowej opinii publicznej, związki zawodowe spotykały się z coraz liczniejszymi represjami, a firmy zaangażowane w proceder systemowego wyzysku zaczęły powracać do myślenia “business as usual”. Pracowniczki i pracownicy fabryk w Bangladeszu nadal otrzymują za niskie wynagrodzenia, a właściciele marek nadal domagają się przede wszystkim jak najszybszej realizacji zamówień za jak najniższą cenę, pod groźbą anulowania zapłaty za dostarczony towar [3].
⚫ International Labor Organization informuje, że tylko w ciągu pierwszych pięciu lat po katastrofie w Bangladeszu doszło do 35 kolejnych wypadków, które spowodowały śmierć 27 osób.
[1] https://www.bbc.com/news/magazine-24080579
[2] https://cleanclothes.org/campaigns/past/rana-plaza
[3] https://www.theguardian.com/world/2023/apr/24/10-years-on-bangladesh-rana-plaza-disaster-safety-garment-workers-rights-pay
