W regionie Guérin-Kouka, na północy Togo, brakuje szkół, zwłaszcza zawodowych, które mogą przygotować do pracy. Tu nie ma przemysłu, jest tylko rolnictwo. I to wciąż jeszcze uprawiane motyką. Jeśli się orze – to zaprzęgiem z wołem. Uprawia się kukurydzę, orzeszki ziemne, yamy. Hoduje się kozy, barany, kury. Z pracą w regionie jest tragedia: łatwiej policzyć tych, co mają pracę niż tych, co nie mają.

WSZYSCY CHCĄ SIĘ UCZYĆ

Rodzice tradycyjnie zatrzymywali dzieci w domu, bo brakowało rąk do pracy w polu. Teraz się to zmienia. W wielodzietnych rodzinach ojciec wybiera jedno dziecko, które pójdzie dalej niż tylko podstawówka. Nieliczni dochodzą do liceów, które są bardzo przepełnione.

Podstawówki zresztą też. Gdy nauczyciel ma 80 dzieci w klasie, nie da rady ich niczego nauczyć. Ciągle brakuje szkolnych budynków, a te, które są, bardzo szybko się zapełniają. Bo tu wszystkie dzieci chcą się uczyć.

W DOMU: PUSTO

Domy budowane są albo w tradycyjnym stylu (okrągłe, pokryte słomą) lub nowoczesne (kwadratowe, kryte blachą). W środku nie ma nic: tylko mata na spanie, od jednej ściany do drugiej przewieszony sznurek na ubrania. W kącie miski i garnki – kuchni nie ma, gotuje się na zewnątrz, na kamieniach. Rzadko kiedy w domu jest łóżko. Jedzenie stawia się na ziemi. W domach nie ma prądu, który jest tylko w mieście.

DZIURY PRZODKÓW

Wody brakuje, wszyscy chorują i mają pasożyty. Popularne są tzw. dziury przodków, czyli kopane doły, gdzie zbiera się woda. Te źródła są bardzo zanieczyszczone. Nawet jeśli we wsi jest studnia (a nie zawsze jest), to i tak trzeba do niej iść 2–3 km. Chodzą kobiety i dzieci. Sześciolatki i starsze noszą wodę na głowach, a młodsze dostają puszki do ręki.

Dzieci mają tu ciężko. Wiele nie chodzi do szkoły. Jeśli opuszczają naukę, to zawsze ze względu na brak pieniędzy. Sierotami czy półsierotami zajmuje się dalsza rodzina, ale gdy w domu panuje bieda, to dziecko jest tylko ciężarem. Do jedzenia coś dostanie, ale do szkoły nie ma za co posłać.

Dzieci pracują: noszą wodę, pasają bydło, pracują w polu.

ŚPIĄ NA LEKCJACH

Do szkoły przychodzą zmęczone i głodne. Najczęściej idą się uczyć z pustym brzuchem. W ławkach śpią, siedząc stłoczone jak sardynki w puszce.

Je się tu bardzo skromnie. Raz dziennie – gęsty napój z mąki. Jeśli ludzie mają, to dodają cukier. Na drugi posiłek z tej samej mąki robi się bui, gesty kleik, który się je z ostrym sosem z suszonych ryb. Mięso jest bardzo rzadko. Uboga w wartości odżywcze dieta powoduje głodowe „brzuszki” u dzieci. Na północy kraju zdarzają się okresu głodu, spowodowane przedłużającą się porą suchą. Ludzie jedzą wtedy wszystko, co mają, także ziarna na wysiew, i zaczyna się głód.