Jak byś się czuł, czuła, nie mając dokumentów i nie mogąc ich wyrobić?
W Polsce rośnie liczba mężczyzn z Ukrainy, którzy nie mają jak zalegalizować pobytu. Nie mają ważnych dokumentów – nie ze swojej winy. Po trzech latach wojny dokumenty niektórych osób wygasają. Chłopcy, którzy przyjechali tutaj jako 15-latkowie uzyskują pełnoletniość.
*
Sytuacja jest naszym zdaniem niepokojąca i niekorzystna – i dla samych migrantów, i dla naszego państwa.
*
Obecnie nie wszyscy obywatele Ukrainy mogą wyrobić paszport na terytorium Polski. Wielkie trudności mają mężczyźni w wieku 18-60 lat. To skutek ukraińskich przepisów związanych z mobilizacją. Osoby bez ważnego paszportu nie mogą potwierdzić swojej tożsamości, nie mogą udowodnić legalności pobytu, nawet jeżeli prawo do pobytu posiadają.
W związku z powyższym są ograniczeni w możliwości:
– legalizacji pobytu,
– legalnego zatrudnienia,
– zameldowania,
– korzystania z usług opieki zdrowotnej,
– zapisania dziecka do szkoły/przedszkola,
– zawierania jakichkolwiek umów: umowy najmu, umowy z bankiem, zakupu nieruchomości, rejestracji pojazdu, wymiany prawa jazdy oraz innych.
*
Brak ważnego paszportu mocno ogranicza normalne legalne funkcjonowanie osoby na terytorium Polski.
Coraz więcej osób w tej sytuacji decyduje się na wnioskowanie o ochronę międzynarodową. Obserwujemy w Fundacji, że nawet osoby o uregulowanym statusie prawnym w Polsce – posiadacze statusu rezydenta, stałego pobytu – rezygnują ze swojego statusu i w zamian wnioskują o status uchodźcy. Tracą tym samym uzyskaną z wysiłkiem samodzielność.
Zjawisko to powoduje niekorzystne skutki dla Polski. Osoby o stabilnej sytuacji życiowej tracą ją. W niektórych przypadkach muszą zrezygnować z legalnej pracy, wymagają wsparcia socjalnego, a czasem przechodzą w pobyt nieuregulowany.
***
13 lutego spotkaliśmy się w gronie organizacji wspierających migrantów i uchodźców, żeby rozmawiać o sytuacji obywateli Ukrainy (mężczyzn w wieku 18-60l), którzy nie mogą uzyskać paszportu w Polsce.
Jako rozwiązanie dla obywateli Ukrainy może posłużyć:
– honorowanie w Polsce paszportów obywateli Ukrainy, które utraciły ważność, na mocy specustawy (jak przedłużone dokumenty pobytowe w czasie pandemii),
– potwierdzenie tożsamości obywateli Ukrainy w ramach nadania statusu UKR na podstawie innych dokumentów niż paszport (dowód ukraiński, akt urodzenia),
– honorowanie innych dokumentów tożsamości niż paszport przez wojewodów w ramach legalizacji pobytu,
– akceptacja oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej o braku możliwości uzyskania dokumentu podróży przez odpowiednie organy państwa pochodzenia cudzoziemca w ramach wnioskowania o polski dokument podróży,
– uproszczenie wymogów do pobytu stałego dla posiadaczy ochrony czasowej (ujednolicenie ochrony czasowej z ochroną międzynarodową w ramach liczenia nieprzerwanego pobytu w Polsce.)
Fundacja dla Migrantów “DOBRY START” im. A G Farah, Fundacja Ocalenie, IOM Poland, Ukraiński Dom / Український Дім, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Międzykulturowy Ośrodek Rozwoju Społecznego MORS, Right to Protection Poland.
